Avrupa’da artan kiralar, durgun maaşlar ve yetersiz politikalar eşitsizliği, yerinden edilmeyi ve aşırı sağın yükselişini nasıl körüklüyor?
Özet: Temel Noktalar
- “2015’ten bu yana Avrupa genelinde konut fiyatları ortalama %50, kiralar ise %18 arttı” (1).
- “2015’ten bu yana AB genelinde konut maliyetleri neredeyse %48 artarken, ortalama maaşlar sadece %1,6 yükseldi” (2).
- “Almanya… 2030’a kadar her yıl 320.000 yeni daire inşa etmek zorunda” (6).
- “Avrupa genelinde ‘turistleştirmeye’ karşı koordineli protestolar düzenleniyor” (8).
- “Avrupa genelinde çökmüş bir konut piyasası eşitsizliği artırıyor – ve aşırı sağı besliyor” (1).
Fiyatlar Uçuyor, Maaşlar Yerinde Sayıyor
Avrupa genelinde konut fiyatları ve kiralar maaş artışlarının çok üzerinde yükselerek milyonlarca kişi için konutu erişilemez hale getiriyor. Avrupa Yatırım Bankası şu verileri paylaşıyor: “2010 ile 2022 arasında Avrupa genelinde kiralar %26,7, konut fiyatları ise %55,4 arttı” (4). Avrupa Merkez Bankası ise “Konut fiyatlarının seviyesi yüksek kalmaya devam etti… Bu, konutların erişilebilirliğini olumsuz etkiledi” ifadesini kullanıyor (7).
Aynı dönemde Macaristan’da fiyatlar “%234, Portekiz’de %120 arttı” (4). Open Access Government, “2015’ten bu yana AB genelinde konut maliyetleri neredeyse %48 artarken, ortalama maaşlar sadece %1,6 yükseldi” bilgisini veriyor (2). Aynı raporda, “AB’de 50 milyondan fazla kişi gelirinin %40’ından fazlasını konut masraflarına harcıyor” deniliyor (2).
VoxEurop, artan maliyetlerin yaşamı nasıl etkilediğini şu şekilde özetliyor: “Berlin’de ortalama bir hanenin bir daire için peşinat biriktirmesi 17 yıl sürüyor” (9).
Kentler Baskı Altında Mücadele Ediyor
Avrupa’da en keskin konut sıkıntılarından biri Almanya’da yaşanıyor. Reuters, “Almanya, konut sıkıntısını hafifletmek için belirlediği inşaat hedeflerinin gerisinde kalıyor ve 2030’a kadar her yıl 320.000 yeni daire inşa etmesi gerekiyor” bilgisini paylaşıyor (6). Ancak 2024’te “yetkililer yalnızca 216.000’den az yeni daire için inşaat izni verdi… bu rakam 2010’dan bu yana en düşük seviye” oldu (6).
The Guardian, Avrupa genelindeki eğilimi özetliyor: “2015’ten bu yana Avrupa genelinde konut fiyatları ortalama %50, kiralar ise %18 arttı” (1). Yatırım fonlarının, kısa süreli kiralamaların ve kamusal konut eksikliğinin yarattığı baskı özellikle büyük şehirlerde kendini gösteriyor.
Politico, “Avrupa’nın birçok kentinde belediye başkanları yükselen kiralara ve konut fiyatlarına karşı kitlesel protestolarla karşı karşıya” ifadesini kullanıyor (5). Aynı haberde, “katılımcı belediye başkanlarının yarısından fazlası, AB fonlarının Konut Uyumu Politikası gibi programlarla konut yapımına daha fazla ayrılması gerektiğini söylüyor” deniliyor (5).
Sokaklarda Direniş ve Protesto Hareketleri
Artan konut krizi sokaklara taşmış durumda. AP News, “İspanya genelinde on binlerce kişi artan konut krizini protesto etmek için yürüdü” diye bildiriyor (3). Barselona’daki protestocular, “konut stokunun yalnızca %2’sinin kamusal konut olduğunu” belirterek acil müdahale talep etti (3). The Guardian, “Avrupa genelinde ‘turistleştirmeye’ karşı koordineli protestolar düzenleniyor” başlığıyla kısa süreli kiralamaların şehir merkezlerinden halkı nasıl sürdüğünü aktarıyor (8).
VoxEurop, konunun bir insan hakkı boyutuna işaret ederek “Konut hakkı bir haktır, ama artık bir ayrıcalık haline geldi” diyor (9). Aynı haberde, “Avrupa genelinde konut mücadelesi aynı kalıpları izliyor: kamusal konutların azaltılması, sosyal konut stoklarının özel yatırımcılara satılması ve kiraların fırlaması” ifadeleri yer alıyor (9).
Siyasal ve Toplumsal Bir Kriz
Konut krizi toplumsal dokuyu ve siyaseti sarsıyor, aşırı sağın yükselmesine zemin hazırlıyor. The Guardian, “Avrupa genelinde çökmüş bir konut piyasası eşitsizliği artırıyor – ve aşırı sağı besliyor” ifadesini kullanıyor (1). Aynı haberde, konut yetersizliği ve karşılanamaz kiraların “adaletsizlik ve kontrol kaybı duygusu yaratarak popülist hareketlere desteği artırdığı” vurgulanıyor (1).
Yatırımcıların neden olduğu yerinden edilmeler eşitsizliği derinleştiriyor. VoxEurop, “Lizbon, Barselona ve Berlin’de mahalleler yatırım fonları tarafından satın alınıyor ve kısa süreli kiralamalara dönüştürülüyor, bu da mahallelerin boşalmasına neden oluyor” ifadesini aktarıyor (9).
Politik Yanıtlar ve Reform Umutları
Konut krizinin aciliyeti artarken Avrupa’da politik yanıtlar yavaş ve parçalı ilerliyor. Politico, “Konut, resmi olarak bir AB yetki alanı olmasa da, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen geçen yıl bu konuyu ele alacağına söz verdi ve bloğun ilk Konut Komiseri görevini oluşturdu” diye aktarıyor (5).
Avrupa Merkez Bankası ise uyarıyor: “Konut fiyatlarındaki gelişmeler yukarı yönlü devam edebilir, bu durum ekonominin tamamı için tamamen sağlıklı bir görünüm olmayabilir” (7).
Buna rağmen Avrupa’daki belediye başkanları umutlu olduklarını belirtiyor: “Katılımcı belediye başkanlarının neredeyse dörtte üçü AB’nin geleceği konusunda iyimser olduklarını söylüyor” (5). Avrupa Yatırım Bankası ise “Erişilebilir ve kaliteli konutlara erişimi sağlamak sosyal uyum için kilit önem taşımaktadır” diyerek konunun önemini vurguluyor (4).
Sonuç
Avrupa’daki konut krizi, piyasa baskıları, sosyal haklar ve politik parçalanma arasına sıkışmış bir kıtayı ortaya koyuyor. Protestolar artarken ve konut erişimi giderek zorlaşırken, sonuçlar yalnızca ekonomik değil; aynı zamanda toplumsal uyum ve demokratik istikrar için de tehdit oluşturuyor.
Kaynakça
(1) The Guardian (26 Haziran 2025). A broken housing market is driving inequality right across Europe – and fuelling the far right. https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/jun/26/broken-housing-market-inequality-europe-far-right
(2) Open Access Government (23 Haziran 2025). Europe’s housing crisis: A fundamental social right under pressure. https://www.openaccessgovernment.org/europes-housing-crisis-a-fundamental-social-right-under-pressure/191934
(3) AP News (5 Nisan 2025). Across Spain, tens of thousands march to protest the growing housing crisis. https://apnews.com/article/9a4bc15ae2a0d1460950848ad2596d1b
(4) European Investment Bank (2025). Why does Europe have a housing crisis and how do we fix it?. https://www.eib.org/en/essays/housing-crisis-solutions-europe
(5) Politico (3 Haziran 2025). Affordable housing among top concerns for Europe’s mayors. https://www.politico.eu/article/affordable-housing-among-top-concerns-for-europes-mayors
(6) Reuters (20 Mart 2025). Germany must build 320,000 apartments yearly to meet housing demand, study shows. https://www.reuters.com/markets/europe/germany-must-build-320000-apartments-yearly-meet-housing-demand-study-shows-2025-03-20
(7) Reuters (17 Mart 2025). Rapid euro zone house market recovery raises affordability concerns, ECB says. https://www.reuters.com/markets/europe/rapid-euro-zone-house-market-recovery-raises-affordability-concerns-ecb-says-2025-03-17
(8) The Guardian (15 Haziran 2025). Campaigners mount coordinated protests across Europe against ‘touristification’. https://www.theguardian.com/news/2025/jun/15/campaigners-mount-coordinated-protests-across-europe-against-touristification
(9) VoxEurop (26 Haziran 2025). Reclaiming the right to a home: the fight against the European housing crisis. https://voxeurop.eu/en/crisis-housing-europe-right
